در دنیای امروزی با وجود انواع اخبار و اطلاعات
گمراه کننده و جعلی و روش های مختلف پوشش خبری و رقابت های منفی موجود ونیز پیوند
رسانه های اجتماعی و رسانه های جمعی و گردش سریع و متقابل اخبار و اطلاعات در
آنها، دانستن سواد رسانه ای امری واجب و ضروری برای تمام اتباع یک کشور است.
 |
| هجوم خاموش رسانه ها و سواد رسانه ای |
سواد رسانه ای چیست؟ سواد رسانه‌ای یک نوع درک متکی بر مهارت است که میتوان
براساس آن انواع رسانه‌ها را از یکدیگر تمیز داد، انواع تولیدات رسانه‌ای را از یکدیگر
تفکیک و شناسایی کرد. همچنین سواد رسانه‌ای آمیزه‌ای از تکنیک‌های بهره‌وری مؤثر
از رسانه‌ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه‌ها از یکدیگر است.
به بیان ساده تر میتوان گفت:
سواد
رسانه ای مجموعه ای از مهارت ها و دانشی است که ما به طور فعالانه برای قرار گرفتن
در معرض رسانه ها، از آن استفاده می کنیم تا معنای پیام هایی را که رسانه ها ارائه
می دهند را بهتر تحلیل و تفسیر کنیم.
در عصر
حاضر فضای پیرامونی ما سرشار از رسانه های مختلف و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی
است که به طور فزاینده ای اطلاعات، سرگرمی و آگهی های مختلف را به ما عرضه می
کنند. امروزه کودکان در یک محیط چند رسانه ای اشباع شده به سر می برند و به همان
اندازه که می خورند و می خوابند، می خوانند و تماشا می کنند. در حال حاضر در خانه
های اکثر ما، تلویزیون، رادیو، اینترنت، نشریات و کمپیوتر ها حضور دارند. شاید
بتوان از میزان حضور کودکان در معرض رسانه ها کاست، اما به دلیل فراگیر شدن رسانه
ها و عجین شدن آن ها در زندگی جدید و نیز عدم توانایی در نظارت و کنترل کامل
کودکان و نوجوانان، هرگز نمی توان آنان را از رسانه ها و تأثیرات مختلف آن ها جدا
ساخت.
همچنان فرهنگ و جامعه‌ی ما و حتی درک ما از واقعیت، از طریق
اطلاعات و تصاویری که از طریق رسانه‌ها دریافت می‌کنیم شکل می‌گیرد. چند نسل پیش
خانواده و دوستان قصه‌گویان فرهنگی ما بودند اما امروز تلویزیون، فیلم‌ها، موسیقی،
بازی‌ها و اینترنت قوی‌ترین قصه‌گویان هستند. پیام‌های رسانه‌ای افکار، نگرش‌ها و
اقدامات ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند. ما دوست نداریم به این موضوع اعتراف کنیم
اما همه‌ی ما تحت تاثیر تبلیغات، اخبار، موسیقی و سایر اشکال رسانه‌ای قرار می‌گیریم،
به همین دلیل رسانه‌ها یک نیروی فرهنگی قدرتمند در جامعه هستند.
تجربه
ثابت کرده است که مقابله فیزیکی با امواج رادیویی و کدهاي 0و1 ،نه تنها توفیق
چندانی حاصل نکرده است بلکه گاه به شکست هاي جبران ناپذیري انجامیده است. حتی وضع
قوانین صرفا محدود کننده به دلیل دشـواري در ضـمانت اجـرا موفقیت چندانی در پیش رو
نداشته و ندارد.
یکی از
ابزارهاي مقابله با قدرت نرم وجنگ رسانه اي؛ آموزش سـواد رسـانه اي و اولویـت دادن
بـه سواد رسانه اي به عنوان مهارتی حیاتی براي شهروندان در قرن 21 است.
سواد
رسانه ای افزایش آگاهی افراد نسبت به اشكال مختلف پیام های رسانه ای است که در
زندگی با آن ها مواجه هستند. این آموزش به شهروندان کمک می کند تا درك کنند رسانه
ها چگونه به بینش ها و باورهای مردم نفوذ می کنند. به فرهنگ های عمومی شكل می دهند
و در تصمیم گیری های انسان ها تأثیر می گذارند. آموزش
سواد رسانه ای مهارت شهروندان را در برخورداری از تفكری انتقادی و یافتن راه حل
هایی خالقانه تقویت می کند به گونه ای که این شهروندان به مصرف کنندگانی خردگرا
تبدیل شوند. این آموزش به افراد کمک می کند تا قدرت کنترل بیشتری نسبت به رسانه ها
و تعابیر آن ها داشته باشند تا بتوانند تأثیرات مثبت ناشی از آن ها را قوت بخشیده
و از تأثیرات منفی آن ها بكاهند.
از چند
دهه گذشته، کشورهای زیادی با درك ضرورت آموزش سواد رسانه ای، این نوع از سواد را
جزء حقوق شهروندان خود بر شمرده اند. آن ها سعی کرده اند در کنار آموزش مفاهیم
سواد رسانه ای، اقتضائات و شرایط بومی کشورشان را نیز در نظر بگیرند.
افراد جامعه باید بر سواد رسانه ای درست به اندازه‌ی سواد
خواندن، سواد ریاضی و سواد فناوری تسلط داشته باشند تا بدانند چگونه از وقت خود
برای استفاده از رسانه‌های مختلف بهره‌مند شوند.
مرکز
تحقیقات سواد رسانه ای اروپا، سه فلسفه برای آموزش سواد رسانه ای مطرح می کند:
·
سواد
رسانه ای، آموزشی برای زندگی در دنیای رسانه های جهانی است.
·
قلب سواد
رسانه ای، پرسش آگاهانه است.
·
سواد
رسانه ای جایگزینی برای سانسور، تحریم یا سرزنش رسانه است.
پیام‌های رسانه‌ای را با استفاده از تکنیک‌های مختلف (مانند
زاویه‌ی دوربین، جلوه‌های ویژه، ترفندهای نورپردازی، موسیقی و غیره) میتوان
دستکاری کرد و تاثیر عاطفی آن را افزایش داد. پس قبل از قبول و بازنشر هر خبر از خود این چند سوال را بپرسید:
1-
کی؟ این خبر توسط چه کسی تهیه شده است؟
2-
برای کی؟ مخاطب این خبر کی است؟
3-
با چی هدفی؟ منظور از تهیه خبر چی بوده است؟
